Op deze pagina is meer informatie te vinden over ontwikkelingen en onderzoek met betrekking tot familie en relaties in de media.
21 januari 2022
Presentatie aan Mgr. Dr. Hendriks, Bisschop van Bisdom Haarlem-Amsterdam.
Uit NRC dd 7 oktober 2017.
Scheiden is slecht – niet alleen voor u
Gezond eten is al onderdeel van overheidsbeleid. Een gezonde relatie hoort daar ook bij, schrijft Esther Kluwer . Al was het maar omdat slechte relaties de maatschappij zo veel geld kosten.
In Nederland en de ons omringende landen zijn het huwelijk en samenwonen nog steeds de meest voorkomende leefvormen: bijna 60 procent van de Nederlanders boven de twintig jaar woont samen met een partner. Van de ruim drie miljoen alleenwonenden heeft nog altijd bijna een kwart een LAT-relatie.
Hoewel het aantal huwelijksvoltrekkingen afneemt, neemt het aantal stellen dat ongehuwd samen woont toe. En gaat het mis, dan vormt bijna één op de drie ex-gehuwden binnen een jaar weer een huishouden met een nieuwe partner. Kortom, de meeste mensen hebben een relatie en wanneer deze verbroken wordt, gaan de meeste mensen ook weer relatief snel op zoek naar een nieuwe partner.
De kwaliteit van de partnerrelatie is essentieel voor ons welzijn: hoe beter de relatie, hoe gelukkiger we zijn, ook op de langere termijn. Mensen met een goede relatie zijn tevens gezonder en hebben een hogere levensverwachting dan mensen met een slechte relatie. Deze effecten op de gezondheid zijn vergelijkbaar met die van gezond gedrag, zoals een dieet volgen en voldoende bewegen. Ook het verbreken van relaties heeft grote gevolgen. Een scheiding is meestal een zeer stressvolle en emotionele rollercoaster, met vaak grote sociale en economische consequenties. Kinderen van gescheiden ouders presteren minder goed op school, vertonen meer gedragsproblemen en hebben een lager psychologisch welzijn.
Naast persoonlijke kosten zijn er kosten voor de samenleving. In een verkennend onderzoek raamt onderzoeksbureau EconoVision de kosten van echtscheiding in totaal op tenminste 2,3 miljard euro per jaar. Daaronder vallen de kosten van het justitiële apparaat, sociale uitkeringen voor eenoudergezinnen en verhoogde zorgkosten.
Er zijn ook kosten waar we niet zo snel bij stilstaan. Zo ligt het gemiddelde verzuimpercentage onder gescheiden werknemers in Nederland 2 procent hoger dan onder niet-gescheiden werknemers. Een flinke kostenpost voor werkgevers. Ook internationaal onderzoek wijst op een verband tussen echtscheiding en ziekteverzuim.
En dat niet alleen, relatieproblemen en de stress die daarmee gepaard gaat, kunnen ook leiden tot verminderde prestaties op het werk. Als werknemers mentaal ‘bezet’ zijn door problemen thuis, is te verwachten dat zij minder aandacht en concentratie hebben voor het werk. Omgekeerd kan het ook zijn dat goede relaties de inzetbaarheid op het werk verhogen. In onderzoek vonden we dat werknemers stress op het werk beter aankunnen, dat ze beter samenwerken en dat ze minder last van een burn-out hebben wanneer zij een (goede) partnerrelatie hebben.
Uiteraard gaat het de werkgever niet aan wat werknemers thuis doen en laten. Echter, wanneer relatieproblemen of een scheiding leiden tot verminderde werkprestaties en ziekteverzuim, hebben werkgevers wel te maken met de gevolgen ervan. Kennis over hoe partnerrelaties van invloed zijn op het functioneren op het werk kan werkgevers helpen beter in te spelen op de behoeften van hun personeel. Wat hebben werknemers die door een scheiding gaan nodig om te voorkomen dat ze langdurig uitvallen? Aan een werkcoach heb je niet zoveel als het probleem in de privésfeer ligt.
De eisen die we tegenwoordig aan relaties stellen zijn enorm hoog. Dat de partner het inkomen verzekert of het huishouden bestiert is allang niet meer voldoende. Hij of zij moet ook sparring partner zijn, beste vriend en een gepassioneerde minnaar of minnares. We moeten precies de juiste gevoelens hebben en ons volkomen begrepen voelen. Dat is nogal wat. Voor veel mensen is het hebben en houden van een goede relatie dan ook een behoorlijke opgave. Als we moeten afvallen of meer moeten bewegen zoeken we gemakkelijk persoonlijke begeleiding, maar voor relatieproblemen ligt die drempel veel hoger.
Een gezond gewicht en voldoende bewegen is onderdeel van het Nationaal Programma Preventie dat de overheid in 2014 is gestart. Investeren in gezonde relaties verdient, gezien de vergelijkbare gezondheidseffecten, ook aandacht. Ik pleit daarom voor meer aandacht voor partnerrelaties en de begeleiding van relaties. Niet door partners te vertellen wat ze moeten doen of laten, maar door laagdrempelige hulp en begeleiding te bieden bij relatieproblematiek. Werkzame interventies, zoals relatietherapie, zijn beschikbaar maar moeten ook bereikbaar zijn, zowel financieel als praktisch. De preventie en behandeling van relatieproblemen zijn van groot belang, niet alleen voor partners en hun kinderen, maar ook voor werkgevers en de maatschappij.
Prof. dr. Esther Kluwer is bijzonder hoogleraar Duurzame Relaties en Welzijn aan de Radboud Universiteit en tevens verbonden aan de afdeling Sociale, Gezondheids- & Organisatie Psychologie van de Universiteit Utrecht.